632 Wie niet verschillende overtuigingen heeft doorlopen

Wie niet verschillende overtuigingen heeft doorlopen, maar in dat geloof blijft hangen in het net waarvan hij het eerst verstrikt raakte, is altijd en overal, juist vanwege die onveranderlijkheid, een verte­genwoordiger van achtergebleven culturen; zoals past bij dit gebrek aan beschaving (die altijd beschaafbaarheid veronderstelt), is hij hard, dom, hardleers, zonder mildheid, iemand die altijd en eeuwig anderen verdacht maakt en geen scrupules kent, die alle middelen te baat neemt om zijn mening veld te doen winnen, omdat hij totaal niet kan begrijpen dat er ook andere meningen moeten zijn; in dat opzicht is hij misschien een krachtbron en voor al te vrij en slap ge­worden culturen misschien zelfs heilzaam, maar dan toch alleen om­dat er een sterke stimulans van hem uitgaat, hem tegenspel te geven: want daardoor wordt het delicatere gewrocht van de nieuwe cultuur, die gedwongen is hem te bevechten, zelf sterk.